อดีตนายก "ชวน หลีกภัย" พร้อมสำนักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร เคลื่อนฉากบังเพลิงสู่พระเมรุมาศ ณ ท้องสนามหลวง (มีคลิป)

พระเมรุมาศคือสิ่งแสดงพระเกียรติยศในวาระสุดท้ายแห่งพระชนมชีพ ศิลปะในพระเมรุมาศล้วนมีความสมบูรณ์แบบทั้งสิ้น รวมไปถึงฉากบังเพลิงที่ถ่ายทอดความวิจิตรศิลป์ผ่านภาพวาดซึ่งมักเขียนเป็นรูปเทวดา สร้างสรรค์ขึ้น เพื่อใช้สำหรับปิดกั้นทางขึ้น-ลงพระเมรุมาศทั้ง 4 ด้าน เพื่อบังลมในเวลาถวายพระเพลิง การตกแต่งฉากบังเพลิงเป็นตามแบบอย่างมาตั้งแต่โบราณ

ผศ.รัตนฤทธิ์ จันทรรังสี คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยธัญบุรี จิตอาสาพระเมรุมาส เปิดเผยกับทีมข่าวเจอดี(สำนักข่าวทีนิวส์)ถึงที่มาของฉากบังเพลิงว่า "ฉากบังเพลิง เป็นการประกอบพระเกียรติพระอิสริยยศ เพื่อเป็นการกั้นลมไม่ให้ไฟแตกกระจาย และเพื่อไม่ให้คนภายนอกเห็นภาพ ในขณะที่ทำพิธีกรรมหรือพระราชพิธีการเคลื่อนย้ายพระบรมศพ ซึ่งฉากบังเพลิงขนาดจริงนั้นสูง 4 เมตร กว้าง 6 เมตร ซึ่งมีความสูงใหญ่กว่าฉากบังเพลิงในอดีต"

 

ภาพจิตรกรรมบนฉากบังเพลิงในงานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีการเขียนภาพการกำเนิดพระนารายณ์ 10 ปาง และจิตรกรรมฝาผนังพระพุทธรัตนสถานตามแนวพระราชดำริในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

“ฉากบังเพลิงมีทั้งหมด 4 ด้าน แต่ละด้านแบ่งเป็น 4 ชิ้น แต่ละชิ้นแบ่งเป็น 2 ช่อง โดยช่องด้านบนเป็นภาพนารายณ์อวตาร ใช้ลวดลายนี้เพราะเราถือว่าพระมหากษัตริย์เป็นสมมติเทพลงมาปกครองมนุษย์โลก โดยมีลวดลายทั้งหมด 8 ปางจาก 10 ปาง

ส่วนด้านล่างของฉากบังเพลิงจะเป็นเรื่องราวของโครงการในพระราชดำริ ซึ่งแบ่งเป็นหมวดดินน้ำลมไฟ โดยทิศเหนือเป็นหมวดน้ำ เช่น ฝนหลวง ทิศตะวันออกเป็นหมวดดิน เช่น ดินเปรี้ยว ทิศใต้เป็นหมวดไฟ เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ ส่วนทิศตะวันตกเป็นหมวดลม รวมกังหันลมในสถานที่ต่างๆ เช่น โครงการชั่งหัวมัน เป็นต้น ส่วนด้านหลังของฉากบังเพลิงจะเป็นลายดอกไม้มงคลนำมาร้อยเรียงเป็นเรื่องราว และมีพระปรมาภิไธยย่อ ภปร. และมีดอกดาวเรืองซึ่งเป็นดอกไม้พระจำพระองค์ประดับอยู่"

ขั้นตอนในการทำฉากบังเพลิง ใช้คนทำจำนวนมากตามความถนัดของแต่ละคน "สำหรับปีนี้ฉากบังเพลิง สูงใหญ่กว่าในอดีต การทำงานนั้นต้องแบ่งหน้าที่ตามแต่ความถนัด โดยมี 5 ขั้นตอน คือ

ขั้นแรกร่างภาพ ขั้นที่สองทำสีต้นแบบ เป็นการร่างสีต้นแบบ ขั้นที่สามคือขยายแบบ เพื่อแสดงรายละเอียดในส่วนต่างๆ ที่แล้วเสร็จครบทั้ง 4 ด้าน ขั้นที่สี่คือการนำแบบที่ร่างทั้งหมดไปวาดและลงสีทั้งหมดบนผ้าใบใหญ่ ส่วนขั้นตอนสุดท้ายคือเรานำแบบทั้งหมดไปผลึกลงฉากบังเพลิงของจริงและทำการเก็บสีทั้งหมดจนแล้วเสร็จสมบูรณ์

เนื่องจากฉากบังเพลิงเป็นศิลปะที่มีความสวยงาม หลังเสร็จพิธีกรรมจะไม่เผาทิ้ง เช่น ฉากบังเพลิงของรัชกาลที่ 5 ปัจจุบันอยู่ที่วัดชนะสงคราม ราชวรมหาวิหาร ทั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร มีการเก็บรักษาฉากบังเพลิงเช่นกัน

สำหรับฉากบังเพลิงของรัชกาลที่ 9 ยังไม่มีการวางแผนว่าจะนำฉากบังเพลิงเก็บรักษาที่ใด ศิลปะความสวยงามของจิตรกรรมบนฉากบังเพลิงควรค่าแก่การสืบทอดสรรพวิชาความรู้เคียงคู่ไปกับการเชิดชูสถาบันพระมหากษัตริย์ไทย

โดยเมื่อเวลา 09.09 น. (10 ตุลาคม 2560) ทางเจ้าหน้าที่สำนักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร  ได้เคลื่อนฉากบังเพลิงออกจากสำนักช่างสิบหมู่ อำเภอศาลายา จังหวัดนครปฐม ไปยังพระเมรุมาศ ณ ท้องสนาม ด้านนายชวน หลีกภัย ประธานสภาที่ปรึกษาพรรคประชาธิปัตย์ และอดีตนายกรัฐมนตรี ที่ได้ร่วมทำหน้าที่จิตอาสาเขียนภาพจิตรกรรมฉากบังเพลิง ในงานพระราชถวายพระเพลิงพระบรมศพ โดยได้ร่วมสเก๊ตช์โครงร่างภาพและออกแบบผ้านุ่งเทวดา โดยใช้ลายผ้าจากภาคต่างๆ มาใส่ในชุดเทวดา

 

ล่าสุดได้เปิดใจกับทีมข่าวเจอดี(สำนักข่าวทีนิวส์)ได้กล่าวถึงความประทับใจในครั้งนี้ว่าภาคภูมิใจที่สุดในชีวิตที่ได้มีโอกาสเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในส่วนงานจิตกรรมบังเพลิง พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร

"ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา จิตอาสาทุกท่านต่างได้ร่วมแรงร่วมใจกันถวายงานครั้งสุดท้ายนี้อย่างสุดกำลังความสามารถ ที่สำคัญไปกว่านั้นงานในครั้งนี้ได้เห็นถึงความรักความสมัครสมานสามัคคีของของเหล่าบรรดาจิตอาสาและคนในชาติอีกด้วยท้ายที่สุดงานในครั้งนี้คงไม่ใช่งานสุดท้ายที่เราทุกคนจะทำถวายในหลวงรัชกาลที่ 9 แต่สิ่งที่พระองค์ทรงทำไว้มากมาย เราคนไทยทุกคนต้องสานต่อ"