วันลอยกระทง มนต์เสน่ห์แห่งสายน้ำและประเพณีที่ไม่เคยจาง

วันลอยกระทง เป็นเทศกาลสำคัญของไทยที่ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 12 ตามปฏิทินจันทรคติไทย ซึ่งมักตรงกับเดือนพฤศจิกายนของทุกปี ประเพณีนี้เป็นการแสดงออกถึงความเคารพต่อพระแม่คงคา และเป็นการขอขมาต่อสิ่งที่ได้เคยล่วงเกิน โดยการลอยกระทงลงในแม่น้ำ ลำคลอง หรือแหล่งน้ำต่าง ๆ ในปีนี้ วันลอยกระทง 2567 ตรงกับวันที่ 15 พฤศจิกายน 2567

 

ที่มาและประวัติ

ต้นกำเนิดที่แน่ชัดของประเพณีลอยกระทงยังไม่มีหลักฐานยืนยันที่ชัดเจน แต่มีหลายทฤษฎีที่น่าสนใจ เช่น

 

• ความเชื่อทางพราหมณ์-ฮินดู: เชื่อว่าการลอยกระทงเป็นการบูชาพระแม่คงคา เทวีแห่งแม่น้ำ และเทพเจ้าองค์อื่น ๆ เพื่อขอขมาต่อสิ่งที่ได้กระทำผิดพลาดไป
• ความเชื่อทางพุทธศาสนา: เชื่อว่าการลอยกระทงเป็นการบูชารอยพระพุทธบาทที่พระพุทธเจ้าทรงประทับไว้ริมฝั่งแม่น้ำเนรพุททา หรือบูชาพระบรมสารีริกธาตุที่บรรจุในพระจุฬามณีเจดีย์บนสวรรค์
• ความเชื่อเกี่ยวกับผีประทู: ในบางท้องถิ่นเชื่อว่าการลอยกระทงเป็นการบูชาผีประทูที่สิงสถิตอยู่ในน้ำ เพื่อขอขมาและขอให้คุ้มครอง

 

 

ประวัติศาสตร์:

• สมัยสุโขทัย: มีหลักฐานว่ามีการจัดงานเฉลิมฉลองที่คล้ายกับการลอยกระทง แต่เรียกว่า "พิธีจองเปรียญ" หรือ "การลอยพระประทีป"
• สมัยอยุธยาและรัตนโกสินทร์: ประเพณีลอยกระทงได้รับการเผยแพร่และพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง มีการจัดงานเฉลิมฉลองอย่างยิ่งใหญ่ในราชสำนักและหมู่บ้าน

 

ความหมายและความสำคัญ

• การขอขมา: เป็นการขอขมาต่อพระแม่คงคาและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่เราอาจได้ล่วงเกิน
• การสะเดาะเคราะห์: เชื่อว่าการลอยกระทงจะช่วยให้เราหมดเคราะห์และโชคดี
• การแสดงความเคารพ: เป็นการแสดงความเคารพต่อธรรมชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งน้ำ ซึ่งเป็นทรัพยากรที่สำคัญต่อชีวิต
• การอนุรักษ์วัฒนธรรม: การสืบทอดประเพณีลอยกระทงเป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทยให้คงอยู่สืบไป

 

กระทงและวัสดุที่ใช้ทำกระทง

กระทงทำจากวัสดุธรรมชาติ เช่น ใบตอง ดอกไม้ กล้วยตานี หรือวัสดุที่ย่อยสลายได้ง่าย เพื่อเป็นการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และไม่ก่อให้เกิดมลภาวะต่อแหล่งน้ำ

 

กิจกรรมในวันลอยกระทง

นอกจากการลอยกระทงแล้ว ยังมีกิจกรรมอื่น ๆ ที่จัดขึ้นในวันลอยกระทง เช่น การประกวดกระทง การแสดงดนตรี การละเล่นพื้นบ้าน และการจุดพลุ

วันลอยกระทงเป็นวันแห่งการรวมตัวของครอบครัวและชุมชน เป็นโอกาสที่ทุกคนจะได้มาพบปะสังสรรค์และร่วมกันอนุรักษ์ประเพณีอันดีงามของไทย

 

 

หมายเหตุ: ในปัจจุบันมีการรณรงค์ให้ใช้กระทงที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และควรหลีกเลี่ยงการปล่อยโคมลอย เนื่องจากอาจก่อให้เกิดอันตรายได้