ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!"กรมศิลป์" ออกแบบหุ่นปั้น"คุณทองแดง" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ "ในหลวงร.๙" (รายละเอียด)

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!"กรมศิลป์" ออกแบบหุ่นปั้น"คุณทองแดง" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ "ในหลวงร.๙" (รายละเอียด)

แนวคิดในการออกแบบพระเมรุมาศ งานพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช โดยกรมศิลปากร ซึ่งยึดตามหลักโบราณราชประเพณีการสร้างพระเมรุมาศของพระมหากษัตริย์สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ สมพระเกียรติและไม่เหมือนที่เคยมีมา อีกทั้งยึดหลักแนวคิดคติความเชื่อเรื่องพระมหากษัตริย์ในสถานะเสมือนสมมติเทพตามระบอบเทวนิยม จึงจัดสร้างพระเมรุมาศจำลองเขาพระสุเมรุ

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. ๕) พระเมรุมาศทรงบุษบก เริ่มใช้เป็นครั้งแรกในสมัยรัตนโกสินทร์

 

 

 

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)


พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. ๖) พระเมรุมาศทรงบุษบก ด้านตะวันออก อาคารเล็ก เป็นศาลาเปลื้องเครื่อง

 

 

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)


พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล (ร. ๘)
 


พระเมรุมาศพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช จะเป็นทรงบุษบก 9 ชั้น สูง 50.49 เมตร เป็นองค์ประธานอยู่ตรงกลาง และมีซุ้มบุษบกรายรอบ 8 ซุ้ม ประกอบกับจะมีการประดับสัตว์หิมพานต์รอบพื้นที่ ซึ่งมีพื้นที่โดยรอบจะเป็นผังสี่เหลี่ยมจัตุรัสกว้างด้านละ 60 เมตร และใช้เสาโครงแบบครุฑ ขณะที่พระโกศจันทน์นั้นจะประกอบขึ้นจากลายกนกต่าง ๆ

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช (ร.๙)

 

 

 

อย่างไรก็ตาม การออกแบบพระเมรุมาศ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ในครั้งนี้จะมีความพิเศษจากโบราชราชประเพณี และยังเป็นครั้งแรกของการก่อสร้างพระเมรุมาศที่นอกจากที่มีจะการประดับรอบซุ้มบุษบกด้วยสัตว์หิมพานต์แล้ว ในครั้งนี้ยังมีการปั้นหุ่นคุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยง ในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ประกอบพระเมรุมาศอีกด้วย

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

 

ทั้งนี้ ประติมากรรมที่นำมาประดับนั้นจะประกอบด้วย 


ชั้นล่างสุดหรือลานพื้นอุตราวรรต จะมีช้าง ม้า วัวและสิงห์ โดยชั้นชาลาที่ 1 มีประติมากรรมเฝ้าบันไดคือ คชสีห์ ราชสีห์ บันไดพญานาค 3 เศียร รูปแบบมกร ประกอบด้วยสัตว์ 5 ชนิดคือ ช้าง จระเข้ กวาง สิงห์ งูหรือมังกร บริเวณมุมมี จัตุโลกบาลเฝ้าทั้ง 4 มุม

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 


ชั้นชาลาที่ 2 ซึ่งมีหอเปลื้องวาง 4 มุมนั้นจะมีประติมากรรมเฝ้าบันไดเป็นครุฑ บันไดเป็นพญานาค 5 เศียร รูปแบบเหมือนทางขึ้นพระพุทธบาทสระบุรี ส่วนฐานประดับเป็นเทพชุมนุมผู้ปรารถนาไปแดนพุทธภูมิ

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 บันไดพญานาค 5 เศียร วัดพระพุทธบาท จ.สระบุรี

 

 


ชั้นชาลาที่ 3 ซึ่งเป็นที่วางสำซ่าง หรือพื้นที่พระสงฆ์สวด พระอภิธรรม 4 ด้านนั้น ทางขึ้นบันไดมีประติมากรรมเป็นเทวดายืนเชิญฉัตร 7 ชั้น จำนวน 8 องค์ และมีมหาเทพ ได้แก่ พระอินทร์ พระพรหม พระอิศวรและพระนารายณ์มาเฝ้ารับเสด็จ  นอกจากนี้มีบันไดพญานาคแบบจำแลงหน้าเหมือนมนุษย์ โดยมีเทวดาและครุฑประดับฐานรับบุษบก

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

 

ชั้นชาลาที่ 4 เป็นที่ตั้งพระจิตกาธานประดิษฐานพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชนั้น มีประติมากรรมหุ่นปั้นคุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยง ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูิพลอดุลยเดช ในอิริยาบถนั่งหมอบอยู่ด้านข้างพระจิตกาธานและประดับฉากบังเพลิงสีชมพูอมทองอมขาว

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

 

สำหรับแนวคิดในการทำหุ่นปั้นคุณทองแดง  สุนัขทรงเลี้ยง ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ด้วยเห็นว่า เป็นสุนัขที่ถวายงานติดตามรับใช้อย่างใกล้ชิด ความผูกพัน ความจงรักภักดีของคุณทองแดงปรากฎในหนังสือ"ทองแดง" ที่บันทึกพระราชปรารภ ตอนหนึ่งว่า

"ทองแดงเป็นสุนัขที่ไม่ธรรมดา มีชื่อเสียงเป็นที่รู้จักกันนับว่ากว้างขวาง "

 มีผู้เขียนเรื่องทองแดงหลายเรื่อง แต่น่าเสียดายว่าเรื่องที่เล่า มักมีความคลาดเคลื่อนจากความจริง และขาดข้อมูลสำคัญบางประการ โดยเฉพาะเกี่ยวกับความกตัญญูรู้คุณของทองแดงที่มีต่อ "แม่มะลิ" ที่พระบามสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงยกย่องว่า

"ผิดกับคนอื่นที่เมื่อกลายมาเป็นคนสำคัญแล้ว มักจะลืมตัว และดูหมิ่นผู้มีพระคุณที่เป็นคนต่ำต้อย"

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

 

 

 

สำหรับประติมากรรมคุณทองแดง ซึ่งจะอยู่ข้างพระจิตกาธาน วางในชั้นชาลาที่ 4 ของพระเมรุมาศ กรมศิลปากรมอบหมายให้นายชิน ประสงค์ ข้าราชการบำนาญ ซึ่งเคยปั้นคุณทองแดงและคุณทองหลาง ถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช มาก่อน และพระองค์ทรงโปรด เป็นผู้รับผิดชอบ

 

คุณทองแดง สุนัขทรงเลี้ยง สิ้นลมอย่างสงบเมื่อวันที่ 26 ธันวาคม 2558 เวลา 23.10 ณ วังไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์  อายุ 17 ปี 1 เดือน 19 วัน (เกิดวันที่ 7 พฤศจิกายน 2541) ถือเป็นสุนัขที่มีอายุยืนยาว  โดยในช่วงระยะเวลาก่อนสิ้นลม คุณทองแดงมีปัญหาโรคชราที่เกี่ยวข้องกับโรคระบบประสาท โรคระบบกระดูก ข้อ และกล้ามเนื้อ ทั้งอวัยวะภายใน เช่น ตับ ไต เสื่อมลงตามอายุที่มากขึ้นคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้เฝ้าติดตามให้การรักษาดูแลใกล้ชิดอย่างดีมาตลอด    หลังจากที่ได้นำความกราบบังคมทูล พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช  ทรงทราบ เรื่องคุณทองแดงเสียชีวิตแล้ว ทีมสัตวแพทย์ที่ดูแลรักษาคุณทองแดง นำร่างคุณทองแดงไปฌาปนกิจที่ เพ็ต แองเจิ้ล ซึ่งเป็นสถานฌาปนกิจเอกชน ก่อนนำเถ้ากระดูกส่วนหนึ่งไปลอยที่ทะเลหัวหิน และส่วนหนึ่งบรรจุช่องเก็บหลังฐานอนุสาวรีย์คุณทองแดง ที่ศูนย์อนุรักษ์สุนัขหัวหิน ในพระบรมราชูปถัมภ์ อ.หัวหิน จ.ประจวบคีรีขันธ์

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

 

ครั้งแรกในประวัติศาสตร์!!!\"กรมศิลป์\" ออกแบบหุ่นปั้น\"คุณทองแดง\" หมอบข้างจิตกาธานพระเมรุมาศถวายพระเพลิงพระบรมศพ \"ในหลวงร.๙\" (รายละเอียด)

 

 

 

 

เรียบเรียงโดย นาตยา เอนกธนะเศรษฐ์   สำนักข่าวทีนิวส์

ขอบคุณภาพและข้อมูล  กรมศิลปากร , หนังสือพระราชนิพนธ์ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช " ทองแดง"