"12 เมษายน" เนรเทศ "ปรีดี" ออกนอกสยาม! ชำแหละ "สมุดปกเหลือง" เหตุแห่งปัญหาสู่ข้อถกเถียง "คอมมิวนิสต์"

กว่า 86 ปีที่ล่วงเลยผ่านนับแต่การปฏิวัติสยาม ที่นอกเหนือจากจะเป็นการเปลี่ยนแปลงการปกครองโดยคณะราษฎร ในแง่มุมหนึ่งคือการประกาศศักดาของกลุ่มอำนาจใหม่ที่อหังการ์ จากความเป็นพลเรือนหมายก้าวกระโจนสู่ชนชั้นนำที่หวังปรับเปลี่ยนครรลองอย่างใดอย่างหนึ่งแต่เดิมให้เป็นอื่น

และหากเอ่ยชื่อนายปรีดี พนมยงค์ น้อยคนนักที่จะไม่รู้จัก เพราะถึงแม้การปฏิวัติครั้งนั้นมิได้นำมาซึ่งการนองเลือด แต่กลับปรากฏมีชนวนเหตุความขัดแย้งตามมาอีกหลายระลอกจากแนวคิดที่แตกต่างหรืออาจเป็นภัยต่อระบอบการปกครองสยามในช่วงเวลานั้น

 

 

เค้าโครงเศรษฐกิจ หรือสมุดปกเหลือง ของนายปรีดีนั้น ยังคงเป็นข้อถกเถียงยังปัจจุบัน ว่าแท้จริงแล้วมีความเป็นคอมมิวนิสต์มากน้อยเพียงใด และวันที่ 12 เมษายน ถือเป็นวันครบรอบ ที่นายปรีดี ถูกเนรเทศออกนอกสยาม  จึงเป็นโอกาสอันดีที่จะนำประเด็นดังกล่าวมาจุดประกายความคิด เพื่อสืบค้นหาข้อเท็จจริงกันต่อไป

ทั้งนี้ 'นายปรีดี พนมยงค์' หรือ 'หลวงประดิษฐ์มนูธรรม' เดินทางไปพำนักที่ประเทศฝรั่งเศสตามคำขอร้องของรัฐบาลในวันนี้ หลังจากที่ได้เสนอร่างหลักการเศรษฐกิจประจำชาติ ‘เค้าโครงการเศรษฐกิจ’ และเสนอต่อคณะกรรมการราษฎร เมื่อวันที่ 12 มีนาคม พ.ศ. 2475 แต่แนวคิดของนายปรีดีได้ถูกคัดค้านจากเสียงส่วนใหญ่ในสภา รวมถึงพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

ที่ทรงมีข้อวินิจฉัยต่อร่างเค้าโครงการเศรษฐกิจนี้ว่าเป็นแนวคิดที่ลอกเลียนบอลเชวิกของโซเวียต รวมไปถึงเกิดข้อกล่าวหาว่านายปรีดีเป็นคอมมิวนิสต์ นายปรีดีจึงตัดสินใจลาออกจากตำแหน่ง และเดินทางออกนอกประเทศ โดยรัฐบาลเป็นผู้ออกค่าใช้จ่ายให้ปีละ 1,000 ปอนด์

 

 

เค้าโครงการเศรษฐกิจ มีอีกชื่อหนึ่งว่า สมุดปกเหลือง เป็นร่างแผนเศรษฐกิจเพื่อปฏิรูปที่ดินและรัฐสวัสดิการแก่ประชาชน มีสาระสำคัญคือ เน้นบทบาทของรัฐที่จะเป็นผู้จัดการระบบเศรษฐกิจผ่านกิจการสหกรณ์ โดยรัฐเป็นเจ้าของที่ดิน แรงงาน และทุน เป็นผู้วางแผนและควบคุมการลงทุน มีหน้าที่จัดหางานให้ประชาชน รวมถึงจ่ายเงินเดือนให้ประชาชนในการซื้อปัจจัยต่างๆ ซึ่งรัฐจะเป็นผู้จัดหาสินค้าและให้สหกรณ์เป็นผู้จำหน่ายให้แก่ประชาชน

จากงานวิจัยของ ธานี สุขเกษม เรื่อง ‘ความขัดแย้งเรื่องเค้าโครงการเศรษฐกิจของปรีดี พนมยงค์ และผลกระทบทางการเมืองหลังการปฏิวัติ 2475’ ได้เสนอข้อถกเถียงเกี่ยวกับเค้าโครงการเศรษฐกิจว่า ก่อให้เกิดการโต้แย้งอย่างรุนแรง โดยเฉพาะประเด็นการมีแนวคิดทางเศรษฐกิจแบบคอมมิวนิสต์ เนื่องจากแบบแผนทางเศรษฐกิจให้ความสำคัญกับบทบาทของรัฐเป็นอย่างมาก มีการกล่าวหาว่าหลวงประดิษฐ์มนูธรรมเป็นคอมมิวนิสต์

 

แม้จะให้เหตุผลที่มาของร่างฉบับนี้ว่า เป็นการรวบรวมแนวคิดที่ดีๆ จากทุนนิยม สังคมนิยม เสรีนิยม ฯลฯ มาปรับให้เข้ากับประเทศแล้วก็ตาม ความขัดแย้งนี้ยังทำให้เกิดเหตุการณ์ทางการเมืองตามมาอีกมากมาย ทั้งความแตกแยกในหมู่คณะราษฎรระหว่างฝ่ายพระยามโนปกรณ์นิติธาดาและฝ่ายหลวงประดิษฐ์มนูธรรม

เกิดการรัฐประหารครั้งแรกของไทย เกิดกบฏบวรเดช จากความขัดแย้งระหว่างผู้นำระบอบเก่าและระบอบใหม่ จนเป็นชนวนเหตุให้พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสละราชสมบัติ จากข่าวลือที่ว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับการกบฏของพระองค์เจ้าบวรเดช 

 

 

นายปรีดี พนมยงค์ ได้กลับเข้ามาประเทศไทยอีกครั้งหลังเกิดเหตุการณ์รัฐประหารครั้งแรก โดยพระยาพหลพลพยุหเสนาได้ทำการยึดอำนาจจากรัฐบาลพระยามโนปกรณ์นิติธาดา เมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2476 ทำให้พระยามโนปกรณ์นิติธาดาถูกเนรเทศต้องลี้ภัยทางการเมืองไปอยู่ที่ปีนังจนกระทั่งเสียชีวิต ส่วนพระยาพหลพลพยุหเสนา เมื่อได้รับการโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นนายกรัฐมนตรีแล้วก็ได้เชิญนายปรีดี พนมยงค์ กลับมาช่วยเหลืองานรัฐบาลต่อไป โดยมีข้อแม้ว่าจะต้องไม่รื้อฟื้นเค้าโครงการเศรษฐกิจอีก .... 

อย่างไรก็ตาม นาย ปรีดี พนมยงค์  (11 พฤษภาคม พ.ศ. 2443 – 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2526) เป็นผู้นำคณะราษฎรสายพลเรือน ผู้ก่อการเปลี่ยนแปลงการปกครองของสยามจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ มาเป็นระบอบประชาธิปไตย เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475  และเป็นผู้ให้กำเนิดรัฐธรรมนูญฉบับแรกของประเทศไทย

เคยดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของประเทศไทย 3 สมัย  และรัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่าง ๆ อีกหลายสมัย เป็นผู้ก่อตั้งและผู้ประศาสน์การเพียงคนเดียวของมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง และเป็นผู้ก่อตั้งธนาคารชาติไทย (ปัจจุบัน คือ ธนาคารแห่งประเทศไทย)

 

 

ส่วนในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ปรีดีเป็นผู้นำขบวนการเสรีไทยต่อต้านกองทัพจักรวรรดิญี่ปุ่น ทำให้ประเทศไทยรอดพ้นจากการเป็นผู้แพ้สงคราม นอกจากนี้เขายังได้รับแต่งตั้งเป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ ในรัชกาลที่ 8 และได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ยกย่องในฐานะ "รัฐบุรุษอาวุโส"

 

ทั้งนี้ปรีดีต้องยุติบทบาททางการเมืองหลังเหตุการณ์พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดลสวรรคต โดยถูกกล่าวหาจากพรรคการเมืองฝ่ายตรงข้ามว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ดังกล่าว ต่อมาเกิดการรัฐประหาร พ.ศ. 2490 เป็นเหตุให้เขาต้องลี้ภัยการเมืองไปยังประเทศจีนและฝรั่งเศสรวมระยะเวลากว่า 30 ปี และไม่ได้กลับสู่ประเทศไทยอีกเลยจนกระทั่งถึงแก่อสัญกรรม เมื่อวันที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2526 ....