"แผ่นดินไหว" คู่มือรู้รอบ ป้องกันภัย รับมือฉุกเฉินได้ทัน

รับมือแผ่นดินไหว ภัยพิบัติทางธรรมชาติเป็นสิ่งที่ไม่อาจคาดการณ์ได้ และ "แผ่นดินไหว" คือหนึ่งในปรากฏการณ์ที่สร้างความเสียหายและความสูญเสียอย่างใหญ่หลวงทั่วโลก แม้ประเทศไทยจะมีความเสี่ยงแผ่นดินไหวไม่สูงนัก การเข้าใจถึงสาเหตุ กลไกการเกิด และเตรียมพร้อมรับมือกับสถานการณ์ที่ไม่คาดฝันจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง

 

"แผ่นดินไหว" คู่มือรู้รอบ ป้องกันภัย รับมือฉุกเฉินได้ทัน

บทความนี้จะนำคุณไปสำรวจลึกซึ้งถึงเบื้องหลังการเกิดแผ่นดินไหว เริ่มตั้งแต่การเคลื่อนตัวของเปลือกโลก แรงสั่นสะเทือนที่เกิดขึ้น ไปจนถึงแนวทางการป้องกันตนเองอย่างถูกวิธี และการรับมือกับผลกระทบหลังเกิดภัยพิบัติ

 

แผ่นดินไหว: พลังธรรมชาติใต้พิภพ

 

แผ่นดินไหวคือปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดจากการปลดปล่อยพลังงานสะสมภายในโลก เพื่อปรับสมดุลของเปลือกโลกให้คงที่ โดยทั่วไป สาเหตุหลักมาจากการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลกบริเวณรอยต่อ ทำให้ชั้นหินขนาดใหญ่ใต้ผิวดินเคลื่อนตัวและถ่ายเทพลังงานศักย์ออกมาในรูปของการสั่นสะเทือน จุดเริ่มต้นของการเคลื่อนที่นี้เรียกว่า "จุดศูนย์กลางการเกิดแผ่นดินไหว"

 

ทั่วโลกมีแนวรอยต่อของแผ่นเปลือกโลกมากมายที่เป็นแหล่งกำเนิดแผ่นดินไหว แต่บริเวณที่เกิดแผ่นดินไหวมากถึง 80% ของโลกคือ "วงแหวนแห่งไฟ (Ring of Fire)" ซึ่งเป็นแนวรอยต่อขนาดใหญ่ที่ล้อมรอบมหาสมุทรแปซิฟิก ประเทศที่ตั้งอยู่ในแนวนี้ เช่น ญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย ชิลี นิวซีแลนด์ สหรัฐอเมริกา และแคนาดา จึงเผชิญกับเหตุการณ์แผ่นดินไหวอยู่บ่อยครั้ง นอกจากวงแหวนแห่งไฟแล้ว ยังมีแนวแผ่นดินไหวสำคัญอื่น ๆ เช่น แถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน ทางตอนใต้ของทวีปยุโรป แถบเทือกเขาอนาโตเลียในตุรกี ผ่านตะวันออกกลาง ไปจนถึงเทือกเขาหิมาลัย ซึ่งรวมถึงประเทศอย่างอัฟกานิสถาน จีน และพม่า

 

ความรุนแรงและขอบเขตความเสียหายจากแผ่นดินไหวแต่ละครั้งขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงที่รับรู้ได้ และระยะห่างจากจุดศูนย์กลางแผ่นดินไหว โดยบริเวณที่อยู่ใกล้จุดศูนย์กลางมักได้รับความเสียหายมากกว่าพื้นที่ที่อยู่ห่างไกล

 

"แผ่นดินไหว" คู่มือรู้รอบ ป้องกันภัย รับมือฉุกเฉินได้ทัน

 

วิธีปฏิบัติตัวเพื่อความปลอดภัยเมื่อเกิดแผ่นดินไหว

เมื่อรู้สึกหรือทราบว่าเกิดแผ่นดินไหว สิ่งสำคัญที่สุดคือการมีสติและปฏิบัติตามขั้นตอนที่ถูกต้องเพื่อความปลอดภัย โดยแบ่งตามสถานที่ที่คุณอยู่ในขณะนั้น

 

1. หากอยู่ในอาคาร

• หมอบลง (Drop): ทรุดตัวลงกับพื้น
• หาที่กำบัง (Cover): คลานเข้าไปใต้โต๊ะทำงาน โต๊ะอาหาร หรือเฟอร์นิเจอร์ที่แข็งแรง จับขาโต๊ะไว้ให้มั่น
• เกาะให้แน่น (Hold On): หากไม่มีโต๊ะ ให้ใช้แขนและมือป้องกันศีรษะและลำคอ เกาะอยู่กับสิ่งของที่กำบังจนกว่าการสั่นสะเทือนจะหยุด
• อยู่ห่างจาก: หน้าต่าง กระจก ผนังภายนอก และสิ่งของที่อาจตกลงมา เช่น โคมไฟ หนังสือ หรือตู้ที่ไม่ยึดติด
• อย่าวิ่งออกไปข้างนอกทันที: อันตรายจากสิ่งของร่วงหล่นภายนอกอาคารมีสูง
• หากอยู่ในที่สาธารณะ: เช่น โรงภาพยนตร์ ห้างสรรพสินค้า ให้หมอบลงกับพื้น ป้องกันศีรษะและลำคอ อยู่ห่างจากสิ่งของที่อาจล้มทับ
• อย่าใช้ลิฟต์: ใช้บันไดหนีไฟเมื่อการสั่นสะเทือนหยุดและปลอดภัย

2. หากอยู่นอกอาคาร

• อยู่ห่างจาก: อาคาร เสาไฟฟ้า สายไฟ ต้นไม้ใหญ่ และสิ่งก่อสร้างที่อาจล้มทับ
• หาพื้นที่โล่ง: ไปยังบริเวณที่ไม่มีสิ่งกีดขวางเหนือศีรษะ
• หมอบลงกับพื้น: จนกว่าการสั่นสะเทือนจะหยุด ใช้มือป้องกันศีรษะและลำคอ

3. หากอยู่ในรถยนต์

• หยุดรถ: จอดรถในที่โล่งและปลอดภัย ห่างจากสะพานลอย อุโมงค์ หรือสิ่งก่อสร้างที่อาจพังถล่ม
• อยู่ในรถ: คาดเข็มขัดนิรภัย รอจนกว่าการสั่นสะเทือนจะหยุด
• ระวัง: สิ่งของที่อาจร่วงหล่นจากภายนอก

4. หากอยู่ใกล้ชายฝั่ง

• สังเกตระดับน้ำ: หากน้ำทะเลลดระดับลงผิดปกติ ให้รีบหนีขึ้นที่สูงทันที เพราะอาจเกิดสึนามิ
• ปฏิบัติตามคำเตือน: หากมีการเตือนภัยสึนามิ ให้อพยพไปยังพื้นที่ปลอดภัยตามทางการ

 

 

การรับมือหลังแผ่นดินไหวสงบ

• มีสติ: ควบคุมอารมณ์ ไม่ตื่นตระหนก
• ฟังข่าวสาร: ติดตามข่าวสารและประกาศจากหน่วยงานราชการ
• ตรวจสอบความเสียหาย: สำรวจความเสียหายรอบตัวอย่างระมัดระวัง
• ระวังภัยต่อเนื่อง: อาฟเตอร์ช็อกอาจเกิดขึ้นได้ ให้ระมัดระวังอยู่เสมอ
• ช่วยเหลือผู้อื่น: หากปลอดภัย ให้ช่วยเหลือผู้บาดเจ็บหรือติดอยู่ในซากปรักหักพัง
• หลีกเลี่ยงพื้นที่เสียหาย: อย่าเข้าอาคารที่เสียหายหนัก เพราะอาจพังถล่มซ้ำ
• ระวังแก๊สรั่วและไฟฟ้าช็อต: หากได้กลิ่นแก๊สหรือเห็นสายไฟขาด ให้รีบออกจากพื้นที่และแจ้งเจ้าหน้าที่
• เตรียมชุดอุปกรณ์ฉุกเฉิน: ควรมีน้ำดื่ม อาหารแห้ง ไฟฉาย วิทยุใส่ถ่าน ยาสามัญ และสิ่งของจำเป็นอื่นๆ

 

 

การเตรียมพร้อมและความรู้ในการปฏิบัติตัวเมื่อเกิดแผ่นดินไหวเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งที่จะช่วยลดความเสี่ยงและเพิ่มโอกาสในการรอดชีวิต