น้อมรำลึก เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์ ต้นกำเนิดโรงพยาบาลศิริราชในปัจจุบัน

เนื่องในวันที่ 31 พฤษภาคม เป็นวันคล้ายวันสิ้นพระชนม์ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์ เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระราชโอรสพระองค์ที่ 5 ในสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พระพันปีหลวง ประสูติเมื่อวันที่ 24 พฤศจิกายน พ.ศ. 2428 ณ พระที่นั่งบรมราชสถิตยมโหฬารห้องเขียว ซึ่งในเวลาที่พระองค์ประสูตินั้น ได้มีฝนดาวตกเต็มท้องฟ้าและสามารถมองเห็นได้ในพระนคร ดังนั้น ชาววังจึงได้ออกพระนามของพระองค์ว่า ทูลกระหม่อมดาวร่วง

สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าชายศิริราชกกุธภัณฑ์ สรรพวิสุทธิ์มหุติมงคล อเนกนภดลดารารัตน สมันตบริภัศวโรภาศ อดิศรราชจุฬาลงกรณ บดินทรเทพยวโรรส วิสุทธิสมมติ วโรภโตปักษ อุกฤษฐศักดิ อรรควรราชกุมาร

 

 

เมื่อพระองค์ประสูตินั้นได้เกิดฝนดาวตกเต็มท้องฟ้าและสามารถมองเห็นได้ในพระนคร ดังนั้น ชาววังจึงได้ออกพระนามของพระองค์ว่า ทูลกระหม่อมดาวร่วง โดยสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ซึ่งเรียกสมเด็จเจ้าฟ้าชายศิริราชกกุธภัณฑ์ว่า น้องชายเอียด ได้จดบันทึกถึงเหตุการวันประสูติของสมเด็จเจ้าฟ้าชายพระองค์นี้ไว้ในจดหมายเหตุรายวันของพระองค์ว่า

 

 

เราตื่นนอนเช้า กินข้าวแล้วไปเรียนหนังสือ เสด็จน้า (สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พระพันปีหลวง) ประชวรพระครรภ์ เราไปเฝ้าทูลหม่อมบน (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) ก่อนแล้วออกไปเรียนหนังสือ บ่ายสองโมงเศษประสูติเป็นผู้ชาย เราดีใจมาก เราได้รับไว้กับเสด็จน้าแล้วว่า ถ้าเป็นผู้ชายเราจะทำขวัญสิ่งของ ถ้าเป็นหญิงเราไม่ให้ เย็นกินข้าวที่บน สมเด็จแม่ (สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า) รับสั่งให้เรานอนบน เรานอนกับน้องๆ ในห้องประทมเก่าของเสด็จน้า นอนสี่ทุ่ม เมื่อเรานอนสมเด็จแม่เสวยอยู่ เรากินเครื่องฝรั่งด้วย แล้วตามเสด็จสมเด็จแม่ไปดูดาวตก เรายังไม่เคยเห็นเลย ตกมากจริงๆ บางทีก็เห็นย้อยลงมายาวคล้ายดอกไม้เพลิง วันนี้พระยาภาส (เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค)) ได้ให้สมุดฝรั่งต่างๆ เราหลายเล่ม

 

 

วันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ.2430 สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าศิริราชกกุธภัณฑ์ ประชวรด้วยโรคบิด พระอาการทรุดลง และสิ้นพระชนม์ ณ พระที่นั่งบรมราชสถิตย์มโหฬาร พระชนมายุเพียง 1 ปี 6 เดือน เท่านั้น เป็นที่โศกเศร้าแห่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี เป็นอย่างมาก

 

 

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงกำหนดงานพระเมรุ ณ ท้องสนามหลวง พระเมรุห้ายอด ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างเป็นพิเศษ และโปรดเกล้าฯ ให้ใช้สิ่งก่อสร้างเป็นไม้จริง ด้วยมีพระราชประสงค์ว่าเมื่อเสร็จการแล้วจะพระราชทานแก่โรงพยาบาล เมื่อเสร็จการพระเมรุแล้ว โปรดเกล้าฯ ให้รื้อพระเมรุไปสร้างเรือนคนไข้ได้จำนวน 4 หลัง ภายในโรงพยาบาล และพระราชทานเครื่องเรือน เครื่องใช้ทั้งปวงให้แก่โรงพยาบาลวังหลัง พร้อมทั้งพระราชทานนามโรงพยาบาลวังหลังใหม่ว่า โรงพยาบาลศิริราช