คำว่า ลาง กับ ราง ในทางความเชื่อต่างกันอย่างไร

เปิดความเชื่อ คำว่า ลางสังหรณ์ กับ เครื่องรางของขลัง คนไทยสมัยก่อนมีความเชื่อกันอย่างไร และคำสองคำนี้ อ่านเหมือนกัน แต่ทำไมถึงเขียนไม่เหมือนกัน สรุปแล้ว ลาง กับ ราง เหมือนหรือต่างกันอย่างไร 

 

มาดูข้อมูลจาก สำนักงานราชบัณฑิตยสภา กันก่อนค่ะ  ราง กับ ลาง  ถึงแม้ว่าเป็นคนไทย แต่ก็ใช่ว่าจะเข้าใจและใช้ภาษาไทยได้ถูกต้องโดยไม่มีข้อผิดพลาด ดังนั้น จึงเป็นหน้าที่ของคนไทยทุกคนที่จะศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับภาษาไทยและใช้ให้ถูกต้อง บทความนี้ขอเสนอความหมายของคำว่า “ราง” กับ “ลาง” ตามที่ปรากฏในพจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 

“ราง” เป็นนาม หมายถึง ร่องที่ขุดเป็นทางสำหรับให้น้ำไหล  สิ่งสำหรับรองน้ำฝนที่ชายคาเป็นต้น มักทำด้วยสังกะสียาวเป็นแนวไปตามชายคา ไม้ที่ขุดหรือต่อให้เป็นร่องยาว ๆ หรือปล้องไม้ไผ่ผ่าซีก มีด้านสกัดหัวท้าย สำหรับใส่อาหารหมูหรือย้อมผ้าเป็นต้น โดยปริยายเรียกสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น รางระนาด เหล็กที่ใช้เป็นทางเดินของล้อเลื่อน เช่น รางรถไฟ ไม้เจาะเป็นร่องยาวสำหรับใส่เหรียญบาทเรียงกันได้ 80 เหรียญ หรือ 1 ชั่ง ปัจจุบันเป็นแผ่นไม้เจาะเป็นร่องสำหรับใส่เหรียญบาทเรียงกันเป็นแถว ๆ แผ่นหนึ่งมี 10 แถว แถวหนึ่งใส่เหรียญบาทได้ 10 เหรียญ รวมเป็น 100 บาท ลักษณนามเรียกสิ่งที่มีลักษณะเป็นราง เช่น ลูกคิดรางหนึ่ง ระนาด 2 ราง รางรถไฟ 3 ราง เป็นกริยา หมายถึง คั่วข้าวเม่าให้กรอบ เรียกข้าวเม่าที่เอามาคั่วให้กรอบว่า ข้าวเม่าราง  เป็นวิเศษณ์ หมายถึง ไม่กระจ่าง ไม่ชัดเจน เช่น เห็นราง ๆ ภาพราง ๆ 

ส่วนคำว่า “ลาง” เป็นนาม หมายถึง 1. สิ่งหรือปรากฏการณ์ที่เชื่อกันว่าจะบอกเหตุดีหรือเหตุร้าย เช่น ผึ้งทำรังทางทิศตะวันออกของอาคารเชื่อกันว่าเป็นลางดี แมงมุมตีอกเชื่อกันว่าเป็นลางร้าย  2. หมาก ขนุน เรียกว่า หมากลาง (ไทยใหญ่) 3. นกกะลาง  เป็นวิเศษณ์ หมายถึง ต่าง แต่ละ บาง เช่น ลางคน ลางสิ่งลางอย่าง

 

คำว่า ลาง กับ ราง ในทางความเชื่อต่างกันอย่างไร ทีนี้มาดูกันค่ะ

 

คนไทยสมัยโบราณกาลมีคติค่านิยมตามความเชื่อเกี่ยวกับการเดินทางไกลอยู่ 2 อย่าง คือ “ลาง” กับ “ราง” และ “ลางสังหรณ์” คือความรู้สึกหรือสรรพสิ่งต่างๆรอบตัวมาดลใจ ทำให้รู้ว่าอาจจะมีเหตุเกิดขึ้นล่วงหน้า เช่น หากนกถ่ายรดบนศีรษะเชื่อว่าจะโชคร้าย หากกำลังจะออกเดินทางแล้วถูกนกถ่ายรดที่ศีรษะ ให้หยุดการเดินทางทันทีหรือเลื่อน กำหนดออกไปเป็นวันรุ่งขึ้น, ถ้าจิ้งจก ตุ๊กแกร้องทัก ห้ามออกจากบ้านเด็ดขาดโดยเฉพาะการเดินทางไกลอาจจะไม่ปลอดภัย โดยถ้าเสียงนั้นอยู่ด้านหลังหรือตรงศีรษะให้เลื่อนการเดินทาง แต่หากเสียงร้องทักอยู่ด้านหน้าหรือซ้ายให้เดินทางได้ จะเป็นไปอย่างราบรื่นปลอดภัย, หากมีของแตก หักก่อนการเดินทาง ประเภทกระจกหรือแก้ว แว่นตา ห้ามเดินทางโดยเด็ดขาด

 

อีกอย่างคือ “เครื่องรางของขลัง” นักรบไทยสมัยโบราณ นอกจากการสักยันต์ลงอาคมเต็มตัวแล้ว การออกศึกสู้รบกับฝ่ายศัตรู มักจะมีวัตถุมงคลพกติดตัว เกราะที่ดีที่สุดในโลก ผ้าซิ่นแม่ ของมงคลที่มีพุทธคุณในตัวไม่ต้องปลุกเสก เครื่องรางที่ทหารไทยในสมัยอยุธยาจะนำติดตัวไปรบในสงครามคือ ชายซิ่นผ้าถุงของแม่ผืนที่คลอดครั้งแรก มีพุทธคุณแก้อาถรรพณ์คุณไสยได้อย่างชะงัด

 

 

สรุปแล้ว คำที่ถูกต้องจะต้องใช้ว่า “ลาง” ที่หมายถึงสิ่งหรือปรากฏการณ์ที่เชื่อกันว่าจะบอกเหตุดีหรือเหตุร้าย ส่วนคำว่า ราง ใช้ได้ใน เช่น เครื่องรางของขลัง เป็นต้น

ขอขอบคุณ : สำนักงานราชบัณฑิตยสภา